Samba Rock uit Rio of Sampa?

Pinksterweekend, 31 mei. Het is festivalweekend in Nederland en ik zit op de Music Meeting in Nijmegen. Dit wereldmuziekfestival jubileert en heeft voor de 25ste keer weer een topprogrammering staan. En tot mijn grote vreugde is Braziliaanse muziek de rode draad. Het begint dan ook goed! Na de opening met burgemeester Thom de Graaf, begint de bigband SpokFrevo Orchestra uit Recife, Pernambuco. Kippenvel krijg ik van het schelle trompetgeluid en het heerlijke opzwepende frevo ritme. Wat een emotie, wat een feest! Aan het einde van het concert nodigt saxofonist en orkestleider Spok de Nederlandse percussionisten uit om te gaan ‘jammen’. Zij krijgen namelijk een workshop van de sambistas van PLAP (Pedro Luis e A Parede) uit Rio.

Voor deze blog wil ik een vergelijking trekken tussen sambarock uit Rio de Janeiro en São Paulo, waar ik net een maand heb gezeten. De zonet genoemde PLAP die op de Music Meeting heeft opgetreden, staat als volgt omschreven in het programmaboekje:

20 Jaar Amigos Invisíveis

Flavia de producent van rockgitarist Edgard Scandurra heeft me een schema gestuurd met de tijden voor het concert op 22 mei. Om 13:00 word ik opgehaald, om 15:00 vindt de soundcheck plaats, tussen 17:00 – 18:00 hebben we een pauze, vanaf 19:00 moeten we ons omkleden en laten schminken en om 21:00 begint het concert. In Brazilië zijn ze echter niet zo punctueel dus word ik om half 3 opgehaald door de chauffeur.

Bij de soundcheck realiseer ik me pas

Congada Dramática

Ídolos en Astros

Tijdens mijn verblijf in São Paulo ben ik al heel wat oude bekenden tegengekomen. Eén daarvan is mijn grote vriend Miranda. Deze gaucho [spreek uit: gha-oesjo] werkte begin jaren negentig onder meer bij het muziektijdschrift Bizz en is een veel gevraagde producent. Hij heeft gewerkt met bands die ook bij ons bekend zijn zoals Sepultura, CSS(Cansei de Ser Sexy) en Raimundos. Alias, hij blijkt één van mijn

Pequeno Cidadão

In Nederland hebben we Samba Salad en in São Paulo is er Pequeno Cidadão (zie foto links), een relatief jong project van Arnaldo Antunes, Edgard Scandurra, Taciana Barros en Antonio Pinto. Beide groepen brengen geweldige muziek die leuk is voor kinderen én ouderen. De muzikanten zijn top en de liedjes zitten goed in elkaar. De teksten refereren aan kinderzaken, hebben een educatieve functie en zijn makkelijk mee te zingen. Het verschil is uiteraard de taal; Samba Salad maakt meestal een mix van Nederlandse en Braziliaanse woorden. Plus de muziek van Samba Salad is meer latin en samba georiënteerd, terwijl Pequeno Cidadão meer rockelementen bevat. Hoe kan het ook anders…

Het is zaterdagmiddag 17:00. In het theater van

Hout, palmito en tapdans

Als het even kan gaan de bewoners van São Paulo naar hun buitenhuis in een bosrijke omgeving of naar het strand om even te ontsnappen aan de dagelijkse hectiek, stress en de onvermijdelijke luchtvervuiling. Als een al geïntegreerde Paulistana ben ik ook van plan om er even tussen uit te knijpen. En wel naar Registro, een klein stadje 180 km ten zuiden van São Paulo. Wat ik daar in godsnaam ga doen? Er is niets te beleven, geen strand, geen bos. Maar…wel mijn oude trouwe vriend Premee! De laatste keer dat ik hem zag, was

Os Paulistanos houden van rock!

Eén ding is zeker, de bewoners van São Paulo – os Paulistanos – houden van rock. Gisteren hebben we een aantal echte rockpodia bezocht. Maar rock overheerst ook op de podia waar we vandaag naar toe gaan. Vandaag gaan we het anders aanpakken. We hebben een slimme route bedacht zodat we rustig van het ene naar het andere podium kunnen gaan, niet te ver van elkaar en qua tijd ook beter op elkaar afgestemd.

Overigens is het vandaag rond het stadion in Pacaembú, vlakbij waar ik logeer, een drukte van jewelste omdat de lokale voetbalclub Corinthians een belangrijke wedstrijd gaat spelen. In de stad is het verder ook lekker druk, er is veel rotzooi, vrolijke feestgangers en slapende zwervers. Klik verder voor de foto’s van de Virada, zondag 3 mei 2009.

Tom Zé in topconditie

Terwijl ik dit schrijf, zit ik te snotteren, want ik ben snipverkouden geworden na de Virada Cultural. Het evenement dat dit jaar rond de 4 miljoen bezoekers aantrok, is dan ook zo overweldigend geweest. Er was  veel te zien: muziek, dans, theater en cinema. Normaal als je bij een podium bent en je hebt het wel gezien dan wil je snel naar een andere attractie. Maar voordat je er bent… de podia liggen soms kilometers ver van elkaar vandaan. Je kunt dan wel de metro nemen, maar dan moet je alsnog een eind lopen. Als je dan ook nog eens verkeerd loopt… Jammer dat de organisatie verzuimd heeft om een logische wegbewijzering te plaatsen, niet iedereen kent de stad op z’n duimpje. Mijn companheira Anna Ruth

Braziliaanse zuchtmeisjes

Le Petit Trou van Serge Gainsbourg is de voornaamste inspiratiebron geweest voor het gelijknamige Franse restaurant vanrocqueiro Edgard Scandurra. Deze briljante gitarist, die deel uitmaakte van de legendarische rockgroep Ira!, is een fan van Franse rockmuziek uit de jaren 60 en 70 én van de Franse keuken, een prima recept om een Frans restaurantje te openen waar af en toe een huisconcert kan worden gegeven. En gisteren zag ik de Braziliaanse zuchtmeisjes: Les Provocateurs met de special guest: Edgard Scandurra op gitaar.

Omstebeurt zingen de meisjes werken van

A Virada Cultural

Nee, koninginnedag zal ik niet missen, want wat mij te wachten staat, is zo ongelooflijk veel groter. Aanstaande zaterdag en zondag verandert São Paulo in een Virada Cultural.  24 Uur non-stop cultuur, van 2 mei 18:00 tot 3 mei 18:00. Het festival, georganiseerd door de gemeente, is dit jaar voor de 5e keer en gratis toegankelijk. De openluchtpodia en theaters liggen best ver uitelkaar, maar de bussen en metro rijden de hele nacht door. Wat is er zoal te beleven? Muziek, heel veel muziek in allerlei genres en stijlen met bekende en onbekende artiesten. Maar ook dans, cinema, acrobatiek, lezingen, tentoonstellingen en een parade. Er worden zo’n 330.000 bezoekers verwacht en er zijn meer dan 800 uitvoeringen op 150 verschillende locaties, uma loucura!

De Virada Cultural is een multidisciplinair feest voor

O Caminho do Ben

Vandaag 25 april 2009 is het eindelijk zover, o dia do casamento, mijn collega van de NPS Ben Mendes en zangeres Ceumar gaan trouwen. Gisteren heb ik ze nog even laten weten dat ik goed ben aangekomen. Het officiële gedeelte in een stadsdeelkantoortje ergens in Pompeiá, een wijk in São Paulo, zou ik laten voor wat het was. Vanochtend echter raakte ik in paniek, omdat ik er toch bij wilde zijn. Geeft niet, ze hebben het jawoord al om 9:15 gegeven…

Om een uur of 4´s middags gaan wij,

Ps. ik ga terug naar SP

Wie wil er nu naar São Paulo, SP? De meest onaantrekkelijke stad van Brazilië. Een betonnen jungle met meer dan 19 miljoen inwoners. Waarom niet naar Rio de Janeiro, Recife, of Salvador da Bahia? Deze paradijselijke oorden zijn voor ons muzikaal gezien een stuk interessanter. Neem nou Recife, je hebt vast de blogs al gelezen van Zjakki Willems die verslag deed van het jaarlijkse RecBeat Festival. Of Rio, bakermat van baile funk (funk carioca), hippe illegale beats uit de sloppenwijken (favelas). En in de ‘pauze’ kun je tenminste genieten van de zon en het strand; van de tropische vruchten, van het relaxte leven, de aardige mensen en het eten… Wacht even! aardige mensen en eten! maar dat zijn nu net de beste redenen om naar São Paulo te gaan. Wie ook die mening is toegedaan is de beruchte culinaire journalist Tony Bourdain uit de USA. Hij reist de hele wereld rond en komt op de meest fascinerende plekken. Kijk zelf maar wat hij van São Paulo vindt, hier is deel 1 van een 5-delige serie.

Tropicalismo

Eén van de hoogtepunten van de muzikale dans film ‘Fado’ van Carlos Saura (zie ook Amsterdam World) is wat mij betreft de bijdrage van Chico Buarque met zijn lied ‘Fado Tropical’ (uit 1972) over ‘groot Portugal’. Op de achtergrond zien we (gelukkig) geen dans maar historische beelden van de demonstraties tijdens de Anjerrevolutie. Chico Buarque bekritiseert het hardnekkige imperialismevan Salazar. Dit gaat over Portugal, maar hij geeft ook nog altijd met veel plezier commentaar op de sociale, economische en culturele realiteit van Brazilië.

In de late jaren zestig behoorde hij samen met Gilberto Gil (de huidige Minister van Cultuur), Caetano Veloso (ook te zien in ‘Fado’), Gal Costa, Rita Lee en Os Mutantes tot de beruchte tropicalistas. Tropicália of Tropicalismo is een

De exotische Carmen Miranda

Dit is wel haar leukste liedje: “Chica Chica Boom Chic”

Deze samba is speciaal geschreven voor de film “That Night in Rio” (1941). De muziek is van Harry Warren en de tekst van Ivete Sangalo. De tekst is net zo exotisch als Carmen Miranda zelf. “… E vem A saudade da Bahia/Onde o samba tem Canjerê também/Numa batucada/Chic chic boom…” (en komt de heimwee naar Bahia, waar de samba ook de Canjerê (rituelen van de zwarten) heeft/ het ritme van slagwerk/Chic chic boom…)

Carmen Miranda (9 februari 1909) is geboren in Portugal. Kort na haar geboorte emigreerde

Carlos Drummond de Andrade

“O amor natural”, een Nederlandse documentaire uit 1996 van Heddy Honigmann, was in dat jaar de openingsfilm van het Internationale Documentaire Festival in Amsterdam. Vanavond is hij te zien op de buis (om 22.50 op Nederland 2). In de film laat Heddy Honigmann een paar bejaarde inwoners van Rio de Janeiro herinneringen ophalen aan de hand van erotische gedichten van Carlos Drummond de Andrade. Volgens Honigmann zijn “de herinneringen aan liefde en seks het sterkst als mensen oud worden” (bron: filmkrant).

Carlos Drummond de Andrade wordt in Brazilië gezien als

Olinda Olanda

Olinda is een prachtig stadje met felgekleurde huisjes en authentieke kerkjes gelegen aan de kust van Pernambuco. Eerst dacht ik altijd dat Olinda een afgeleide was van Olanda, omdat de Nederlanders de deelstaat Pernambuco in de 17e eeuw bezetten. Totdat ik het volgende citaat onder ogen kreeg:

“Het verschil is maar één letter, maar Olinda wordt begeerd door Holland (Olanda), en door Holland zal Olinda in de as gelegd worden. Waar de gerechtigheid zozeer ontbreekt op aarde, zal de gerechtigheid van de hemel niet lang op zich laten wachten.”
Deze voorspelling uit 1629 van de Dominicaanse broeder Antônio Rosado is

Bahia onder het Arnhemse stof

Wat een verhaal: luitenant Maurits Ver Huell wordt tijdens het hoogtepunt van de confrontaties tussen het Frankrijk van Napoleon en het machtige Engeland in 1807 uitgezonden naar Indonesië. Maar onderweg wordt hij opgepakt en meegenomen door de Engelsen. Ze laten hem in Salvador de Bahia achter waar hij twee jaar vastzit. De marinier vindt het eigenlijk wel best. Eindelijk heeft hij tijd voor zijn passie. Hij blijkt namelijk een begenadigd aquarellist te zijn en schijnt ontelbare schilderijen te hebben gemaakt van het landschap, de natuur en de plaatselijke bevolking. Ook hield hij een dagboek bij, waarin hij de aankomst van het Portugese hof in Salvador in het jaar 1808 beschrijft. De werken en het dagboek zijn historisch gezien van onschatbare waarde. Hans Leusen, de Nederlandse consul in Salvador probeert de aquarellen uit de kelder van het Gemeentemuseum in Arnhem te verschepen naar Bahia, om ze volgend jaar in Salvador te kunnen exposeren tijdens de herdenking van de aankomst van het Portugese hof.

Hoofdredacteur van Sem Fronteiras Raymundo Prett sprak er met Hans Leusen over en heeft het verhaal opgetekend onder de noemer ‘Salvador wil schilderijen uit de Nederlandse kelder halen’. Sem Fronteiras [spreek uit: seeng fronteeras] is een tweetalig tijdschrift met actuele informatie uit Brazilië. Ik had er eerlijk gezegd nog nooit van gehoord. Nieuwsgierig geworden, besloot ik langs te gaan.

Na een hartelijk ontvangst in

Samba van meester Cartola

Dankzij de soundtrack van “Cidade de Deus”, een keiharde film over de straatbendes in de favelas van Rio de Janeiro, leerde ik Cartola kennen. Het viel me op dat zijn samba’s “Alvorada” en “Preciso me encontrar” net als de film een bepaalde gelaagdheid hebben. Vooral die prachtige melancholieke “Preciso me encontrar” weet me nog

Echte indianenverhalen

De Portugese zeevaarder Cabral en zijn mannen ontdekken rond 1500 een verschrikkelijk groot land. Maar wat een teleurstelling! Geen kostbaarheden zoals ze eerder in Azië aantroffen. Alleen maar oerwoud en mensen. Erg sympathiek, dat wel, maar ze hebben vreemde gewoonten. Ze kennen landbouw noch veeteelt en leven van het woud; lopen naakt rond en baden elke dag in de rivier! Ze noemen deze mensen

Wat is nieuw en ‘hot’ in Brazilië?

Welk antwoord kun je verwachten van een jonge hoogopgeleide Braziliaanse vrouw op de vraag ‘wat is nieuw en hot in São Paulo’, de stad waar ze vandaan komt. Geen antwoord en tegelijkertijd een multi-antwoord! Volgens haar bestaan er allereerst geen bewegingen met ‘bandas paulistas’ (groepen uit São Paulo) of ‘bandas cariocas’ (groepen uit Rio de Janeiro). Met het internet, iPods, myspace en downloads zijn er immers geen vaste begrenzingen meer. Het publiek heeft toegang tot alles en de hele wereld.

De massa houdt bovendien

Viola Caipira

De rrr uit het platteland van Centraal-zuid Brazilië klinkt als de Noord-Amerikaanse rrr, zoals country raakvlakken heeft met de muziek van de viola caipira.

Caipira staat voor de cultuur van het boerenleven op het platteland in de provincies Matto Grosso, Goiás, Minas Gerais, São Paulo en Paraná. De muziek en de instrumenten in de caipira cultuur zijn voor een deel oorspronkelijk van Portugese makelij. De Portugezen namen in de 16e eeuw de viola campaniça mee naar de kolonie, waaruit geleidelijk aan de viola caipira is ontwikkeld. Het 10-snarige instrument is iets kleiner van omvang dan de klassiek-Spaanse gitaar en de 5 stalen dubbelsnaren zijn meestal in het G- of F-akkoord gestemd.

Aan de viola caipira werden vroeger mystieke

Siba e a Fuloresta

Het is niet gebruikelijk dat Osgemeos een ontwerp maken voor CD hoesjes, maar voor Siba e a Fuloresta maakte de tweeling een uitzondering. In Tilburg hebben ze hun werk geëxposeerd in ‘Public Image- Painting the City‘ dat te zien was tot 1 maart 2007. Een project dat werd georganiseerd door Fundament Foundation. Het werk (zie foto) is misschien nog even te zien, want medio november gaan ze de boel afbreken.

Osgemeos waren zo gecharmeerd van Siba met zijn carnavalsorkest dat ze graag