Chico Mendes herdacht

Het staat in mijn geheugen gegrift. December 1988, twee moordzaken die Brazilië in hun greep hielden. De rijke weduwe Odette Roitman van de razend populaire soap-serie “Vale Tudo” en in het échte leven de vakbondsleider Chico Mendes. Het nieuws “Quem matou Odette Roitman?” (wie vermoorde Odette Roitman?) wierp een schaduw op de moord op Chico Mendes. Waarom? Omdat iedereen in heel Brazilië de soap op de voet volgde. En Chico Mendes was alweer de vijfde vakbondsleider die dat jaar vermoord werd. Toch kreeg de moordzaak veel internationale belangstelling. Mendes had namelijk nauwe banden aangeknoopt met mileuactivisten, vakbondsleiders en strijders voor de mensenrechten in Brazilië, de Verenigde Staten en Europa, om de aandacht te vestigen op de strijd van de rubbertappers.

Chico Mendes was de voorzitter van
de plaatselijk vakbond van landarbeiders die zich ervoor inzetten het regenwoud te behouden voor de duizenden rubbertappers en Indianen die erin woonden en werkten. De vakbond boekte vele successen tegen de oprukkende veeboeren, die het regenwoud in as legden om ruimte te scheppen voor grasland voor hun vee. Ze profiteerden ook van allerlei belastingvoordelen en van de snel gestegen onroerendgoedprijzen.

Het amazonegebied was in die tijd een waar paradijs voor outlaws endesperado’s. In de jaren 80 zijn wel meer dan 1000 mensen vermoord vanwege geschillen over landbezit. Gerechtigheid was ver te zoeken. De politie liet zich gemakkelijk omkopen door de rijke veehouders. Chico Mendes die zich volledig inzette in de strijd -zijn kinderen Sandino en Elenira werden vernoemd naar heldhaftige strijders- werd voortdurend met de dood bedreigd. Hij kreeg daarom lijfwachten toegewezen door de militaire politie. Mendes woonde in het rivierstadje Xapuri. Ook daar waren ze verslaafd aan de soap “Vale Tudo”. Na de aflevering waarin Odette Roitman werd vermoord, gebeurde het… Chico werd op 44-jarige leeftijd neergeschoten door twee huurmoordenaars.

De begrafenis van Chico Mendes was op Eerste Kerstdag. Het bericht van zijn dood had zich snel door het regenwoud en daarbuiten verspreid. Meer dan duizend mensen hadden zich rond de kerk verzameld. Honderden rubbertappers en kleine boeren, maar ook vele vrienden van buiten het regenwoud, die in Mendes een bondgenoot zagen, en tientallen journalisten van overzee.

De milieu-activist, die het woord milieu nooit in de mond nam, wordt tot vandaag de dag gerespecteerd en herdacht. Vooral nu, na de documentaire van Al Gore.
Op youtube staan aardig wat filmpjes van muzikanten met een eerbetoon aan Chico Mendes.

bron: “Chico Mendes en de dood van het regenwoud, biografie van de strijder voor het behoud van het Amazonegebied” 1990, Andrew Revkin

Gepubliceerd op 11 oktober 2007 op radio6.nl